Stray Dogs – Ming-liang Tsai (2013) [Κριτική]

Ο αξιόλογος Μαλαισιανός σκηνοθέτης Τσάι Μινγκ Λιανγκ, που στο παρελθόν μας έχει χαρίσει ενδιαφέρουσες δημιουργίες, όπως το «Face» του 2009, το «I Don’t Want to Sleep Alone» του 2006, αλλά και το «What Time Is It Over There?» του 2001, επιστρέφει με τη νέα του εντυπωσιακή δημιουργία: «Αδέσποτα Σκυλιά» (Stray Dogs / Jiao you). Μία μαγευτική ελεγεία εικόνων και φυσικών ήχων, αλλά κι ένας φόρος τιμής στην ανθρώπινη ύπαρξη, τη μοναξιά και την καθημερινή μάχη για επιβίωση, με την ατέρμονη ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο…

Ένας αλκοολικός άνδρας (Λι Κανγκ Σενγκ), που εργάζεται ως άνθρωπος-πινακίδα, προσπαθεί καθημερινά να επιβιώσει στην Ταϊπέι, ζώντας φτωχικά και παράλληλα, μεγαλώνοντας τα δύο μικρά του παιδιά. Διανύοντας αυτήν την δύσκολη διαδρομή, θα συναντήσουν μια μοναχική υπάλληλο παντοπωλείου (Τσεν Σιανγκ Τσίι), η οποία θα προσπαθήσει να τους βοηθήσει να φτιάξουν μία καλύτερη ζωή.

«Οι άνθρωποι που ζουν ως άνθρωποι-πινακίδες κάνουν ένα δεκάλεπτο διάλειμμα κάθε 15 λεπτά, όπου μπορούν να δροσιστούν ή να πάνε στην τουαλέτα. Εργάζονται οκτώ ώρες την ημέρα κρατώντας μια πινακίδα, και δεν επιτρέπεται να κάνουν τίποτε άλλο στην διάρκεια αυτή. Έχω δει πολλούς από αυτούς να μουρμουρίζουν στον εαυτό τους, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να αντιληφθώ τι ακριβώς λένε.» – Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ασιάτης σκηνοθέτης, Τσάι Μινγκ Λιανγκ (Ming-liang Tsai) και συμπληρώνει:

«Έτσι στην ταινία μου, προέτρεψα τον ήρωα μου Χσιαο Κανγκ να τραγουδά το «Man Jiang Hong», ένα πατριωτικό ποίημα που γράφτηκε από τον διάσημο διοικητή της Δυναστείας, Γιούε Φέι, την περίοδο που αμυνόταν η πατρίδα του την επίθεση της φυλής Jin. Το ποίημα εκφράζει την άγρια πίστη του Γιούε Φέι για την πατρίδα του και τις τυχόν απογοητεύσεις που μπορεί να επακολουθήσουν σε περίπτωση που δεν ολοκληρωθεί η αποστολή του. Ο οποιοσδήποτε πριν τα 40 του χρόνια στην Ταϊβάν νιώθει πολύ οικεία με αυτό το ποίημα. Κι έτσι θα ήθελα να ακουστεί κι από τον ήρωα μου καθώς θα διαπερνά το πνεύμα πίστης αλλά και απογοήτευσης του, στην ταινία μου.»

Σε μία ταινία με χρονική διάρκεια σχεδόν δυόμιση ωρών (138 λεπτά), με ελάχιστους διαλόγους και χωρίς καθόλου μουσική επένδυση, ο Τσάι Μινγκ Λιανγκ, καταφέρνει όχι μόνο να κερδίσει τον θεατή του, αλλά και να μας χαρίσει απλόχερα μία από τις καλύτερες ταινίες της κινηματογραφικής σεζόν. Χρησιμοποιώντας μαεστρικά την κάμερα του, με προσεγμένη φωτογραφία και αξιοποιώντας μοναδικά τους δύο αγαπημένους του ηθοποιούς – την Τσεν Σιανγκ Τσίι και τον Λι Κανγκ Σενγκ – ο σκηνοθέτης μεταφέρει με ποιητικό τρόπο, την αγωνία ενός πατέρα που προσπαθεί καθημερινά και υπό αντίξοες συνθήκες, να επιβιώσει τόσο ο ίδιος, όσο και τα δύο ανήλικα παιδιά του.

Ο Ταϊλανδός σκηνοθέτη Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ – που το 2010 κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών με την ταινία του «Ο Θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του» (Loong Boonmee raleuk chat) – αναφέρει σχετικά: «Τα μαγικά «ψέματα» του Τσάι Μινγκ Λιανγκ βρίσκονται εκτός κάδρου. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που εμφανίζεται στην οθόνη είναι λιγότερο σημαντικό από όλο το υπόλοιπο που έχει κοπεί. Μέσα από τα νοητικά πλάνα του Τσάι Μινγκ Λιανγκ, ο θεατής μπορεί να δημιουργήσει πολλαπλές εκδόσεις της κινηματογραφικής αφήγησης. Κι αυτό είναι αληθινά μαγευτικό.»

Ο Τσάι Μινγκ Λιανγκ (Ming-liang Tsai), γεννήθηκε στη Μαλαισία το 1973 και θεωρείται ένας από τους πλέον δημοφιλείς κινηματογραφικούς σκηνοθέτες μιας νέας γενιάς καλλιτεχνών, που εμφανίστηκε στην Ταϊβάν. Το 1994, η ταινία του «Να ζήσει ο έρωτας» (Vive L’Amour ) τιμήθηκε με το Χρυσό Λιοντάρι Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ της Βενετίας, χαρίζοντας του μια θέση στην παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα.

Όλες του σχεδόν οι ταινίες έχουν επιλεγεί και προβληθεί στα σημαντικότερα Ευρωπαϊκά Φεστιβάλ, στις Κάννες, στο Βερολίνο και στη Βενετία. Αλλά και στην Ελλάδα, ο κινηματογραφικός κόσμος του Ασιάτη δημιουργού, κάθε άλλο παρά άγνωστος μας είναι. Το 2001 είχαμε την ευκαιρία να δούμε στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης την ταινία του «What Time Is It Over There?» (η οποία είχε προβληθεί και στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Καννών), ενώ και το 2006, επίσης στη Θεσσαλονίκη, είδαμε την ταινία του, «I Don’t Want to Sleep Alone» (η οποία είχε προβληθεί και στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Βενετίας).

Το 2009, το Μουσείο του Λούβρου τον προσκάλεσε ώστε να φτιάξει την πρώτη ταινία μυθοπλασίας για τη συλλογή του «Le Louvres’ off reaux cineastes». Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία του «Face». Το 2012, με τη σειρά μικρού μήκους ταινιών «No Form», «Walker», «Sleepwalk» και «Diamond Sutra», ο Τσάι Μινγκ Λιανγκ ενέπλεξε διαφορετικές πόλεις και διαφορετικά μέρη, συνδυάζοντας το σινεμά, την performance και το art installation, προσφέροντας κάτι πρωτοποριακό στην σύγχρονη τέχνη και λαμβάνοντας διθυραμβικές κριτικές.

«Οι πόλεις που ζούμε αλλάζουν συνεχώς. Είναι σαν να ζούμε σε ένα γιγάντιο εργοτάξιο. Φροντίζω να μην λείπουν ποτέ αυτές οι αστικές σκηνές από τις ταινίες μου. Μας θυμίζουν τι χάνουμε. Έχουν μια συναισθηματική έκκληση, όπως ακριβώς και οι χαρακτήρες μου με τις ιστορίες που έχουν να μας διηγηθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα τεράστιο γκράφιτι που απεικονίζει ένα ειδυλλιακό τοπίο στην εξοχή, με ποταμό και δάση, που βρήκαμε στο εγκαταλελειμμένο κτίριο όπου γυρίσαμε την ταινία. Από αυτό το γεγονός ξεκίνησε ο χαρακτήρας μας να ζωγραφίζει στα ερείπια.» – αναφέρει ο Τσάι Μινγκ Λιανγκ, σε συνέντευξη του στους Financial Times και συνεχίζει:

«Δεν νομίζω ότι υπήρξε ποτέ μια συγκεκριμένη τάση ταϊβανέζικου κινηματογράφου. Το σινεμά που έκανα εγώ, ο Χου Χσιάο Σεν και ο Έντουαρντ Γιανγκ ήταν απελευθερωμένο, δεν οριζόταν από πουθενά. Ήταν ένα σινεμά του δημιουργού. Δεν υπήρχε κοινό ύφος κι αυτή ήταν η ελευθερία της δημιουργίας. Σίγουρα υπήρξε κάτι πολύ σπουδαίο στο ταϊβανέζικο σινεμά τα τελευταία 20 χρόνια αλλά όλοι μας κάναμε κάτι διαφορετικό από τον άλλον. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να μην ενδιαφέρεσαι για την αγορά, να μην δέχεσαι πολιτικές ή άλλες επιρροές. Αλλά να είσαι ο εαυτός σου. Μου αρέσει να κάνω ταινίες για περιθωριακούς ανθρώπους, επειδή είναι μέρος της ζωής μου και μέρος του τι είμαι.»

Η ταινία «Αδέσποτα Σκυλιά» (Stray Dogs / Jiao you – Ταϊβάν, Γαλλία – 2013) πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 70ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, κερδίζοντας το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και το βραβείο Golden Mouse. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το φιλμ συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό της διοργάνωσης, μαζί με την ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά «Miss Violence» – η οποία απέσπασε συνολικά τέσσερα βραβεία, μεταξύ των οποίων, τον Αργυρό Λέοντα καλύτερης Σκηνοθεσίας, αλλά και το Κύπελλο Βόλπι καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας για τον Θέμη Πάνου. Η νέα δημιουργία του Τσάι Μινγκ Λιανγκ, κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της χώρας, σε διανομή της Ama Films.