Αμέσως μετά την επιτυχία της ταινίας ορόσημο «Ξένοιαστος Καβαλάρης» του 1969, ο Ντένις Χόπερ κάθεται για δεύτερη φορά στην καρέκλα του σκηνοθέτη, για την ανατρεπτική «Τελευταία Ταινία». Πρόκειται για ένα εξαφανισμένο μέχρι πρόσφατα αριστούργημα που αποκτά πλέον τη θέση που του αξίζει, καθώς παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε κινηματογραφική διανομή στην Ελλάδα.

Η «Τελευταία Ταινία» πραγματοποίησε την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 1971, όπου αποθεώθηκε κερδίζοντας το Βραβείο των Κριτικών, αλλά το στούντιο πίσω από την παραγωγή της αρνήθηκε να την κυκλοφορήσει στις αίθουσες.

Η ταινία για δεκαετίες παρέμεινε ένας χαμένος θρύλος με σποραδικές μόνο προβολές και με μια κάκιστη VHS εκδοχή της να παραμένει ο βασικός τρόπος να την παρακολουθήσει κάποιος. Ανάμεσα στους φανατικούς της θαυμαστές που βοήθησαν όσο λίγοι στην διάσωσή της μέσα στα χρόνια συγκαταλέγεται ο cult δημιουργός Άλεξ Κοξ (Repo Man, Straight to Hell, Σιντ και Νάνσι).

Το 2018 ολοκληρώθηκε επιτέλους η ψηφιακή της αποκατάσταση σε ποιότητα 4Κ και προβλήθηκε με επιτυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και στη Γαλλία και στη Μεγάλη Βρετανία. Στην Ελλάδα η ταινία είχε παρουσιαστεί μόνο στις Νύχτες Πρεμιέρας το 2004 από φιλμ 35mm σε μια αλησμόνητη προβολή, ενώ κυκλοφορεί πλέον κανονικά στις αίθουσες, από την Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου, σε διανομή της εταιρείας One from the Heart.

Ανάμεσα στις πιο περιπετειώδεις παραγωγές της εποχής του Νέου Χόλιγουντ, η Universal είχε δώσει λευκή κάρτα στον Χόπερ μετά την τεράστια επιτυχία του φιλμ, «Ξένοιαστος Καβαλάρης». Η κυκλοφορία της «Τελευταίας Ταινίας» στις ελληνικές αίθουσες συμπίπτει σημαδιακά τόσο με αυτήν της ταινίας του Κουεντίν Ταραντίνο, «Κάποτε στο… Χόλιγουντ», η οποία επιχειρεί να σκιαγραφήσει αυτή την τόσο σημαντική περίοδο του Αμερικανικού Σινεμά όσο και με τον θάνατο του σπουδαίου Πίτερ Φόντα, στενού φίλου του Χόπερ που εμφανίζεται επίσης και σε αυτήν την ταινία.

Ο Ντένις Χόπερ, σε ρόλο σεναριογράφου, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή, έφυγε για να γυρίσει την ταινία στο Περού, όσο πιο μακριά μπορούσε από το Χόλιγουντ. Μαζί του είχε μια ομάδα που συμπεριλάμβανε τον σπουδαίο διευθυντή φωτογραφίας Λάζλο Κόβακς, αλλά και τους Κρις Κριστόφερσον, Τζούλι Άνταμς, Στέλα Γκαρσία, Πίτερ Φόντα, Ντιν Στόκγουελ, Τόνι Μπαζίλ, Ρας Τάμπλιν, Μισέλ Φίλιπς και τον θρυλικό σκηνοθέτη, Σαμ Φούλερ.

Αν και η ταινία κέρδισε το Βραβείο CIDALC το 1971 στο Φεστιβάλ Βενετίας, η «Τελευταία Ταινία» θα τερμάτιζε μοιραία την καριέρα του Χόπερ για πολλά χρόνια, καθώς η βιομηχανία του Χόλιγουντ τον ξέγραψε ως έναν εγωκεντρικό τρελό. Οι περιπέτειες και το παρασκήνιο των γυρισμάτων όσο και της μετέπειτα πορείας της θα μπορούσαν από μόνες να τροφοδοτήσουν το υλικό μιας άκρως ενδιαφέρουσας, ταινίας τεκμηρίωσης.

Πέρα όμως από το περιπετειώδες παρασκήνιο, παραμένει και σήμερα όχι απλώς ένα μοναδικό τεκμήριο μιας ρηξικέλευθης περιόδου του Αμερικανικού Σινεμά, αλλά μια ολοζώντανη δημιουργία εντυπωσιακά καινοτόμα στην κινηματογραφική γλώσσα και μοναδικά σύγχρονη, επηρεασμένη ιδιαίτερα από τη γαλλική Νουβέλ Βαγκ, αλλά και τον Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι που όπως λέγεται ήταν αυτός που έπεισε τον Χόπερ να «απελευθερωθεί» ολοκληρωτικά στο μοντάζ ακολουθώντας μια ονειρική λογική, καθώς και από τους καλλιτέχνες της Ποπ και της Αφηρημένης Τέχνης που τόσο θαύμαζε ο Χόπερ, ανάμεσα τους και ο Μπρους Κόνερ.

Συνειδητά αυτοαναφορική και γραμμένη από τον Χόπερ και τον σεναριογράφο του «Επαναστάτη Χωρίς Αιτία», Στιούαρτ Στερν, η «Τελευταία Ταινία» ακολουθεί ένα συνεργείο από το Χόλιγουντ κατά τη διάρκεια γυρίσματος ενός γουέστερν σε ένα απομακρυσμένο χωριό στο Περού. Όταν η παραγωγή ολοκληρώνεται, ο Χόπερ, ως ο κασκαντέρ Κάνσας, παραμένει εκεί, προσπαθώντας να βρει τη λύτρωση στην απομόνωση του Περού και στην αγκαλιά μιας πρώην πόρνης.

Την ίδια στιγμή, οι ντόπιοι έχουν καταλάβει το ερειπωμένο σκηνικό και ξεκινούν να στήσουν μια τελετουργική αναπαράσταση της παραγωγής, με τον Κάνσας ως το εξιλαστήριο θύμα τους. Ο Χόπερ είχε στο μυαλό του μια κατά μέτωπο επίθεση στην ψευδαισθητική λειτουργία του Χολιγουντιανού Σινεμά, ένα μανιφέστο ενάντια στη ίδια την κινηματογραφική βιομηχανία που τον τιμώρησε τελικά παραδειγματικά. Το αποτέλεσμα είναι μια από τις πλέον ρηξικέλευθες και εμβληματικές ταινίες του Αμερικανικού Σινεμά των αρχών της δεκαετίας του ’70, γεμάτη ιδέες.

«Θα πρέπει να σκέφτεστε λίγο τον Γκοντάρ όταν βλέπετε την ταινία. Την έφτιαξα επειδή διάβασα αυτό που είχε πει ότι οι ταινίες θα πρέπει να έχουν αρχή, μέση και τέλος αλλά όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Προσπαθούσα να χρησιμοποιήσω το φιλμ όπως ένας ζωγράφος του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού χρησιμοποιούσε τα χρώματα για να ζωγραφίσει. Σας θυμίζω συνεχώς ότι φτιάχνουμε μια ταινία, ενώ εσείς βρίσκεστε στο κοινό και αφήνεστε να πιστέψετε την ιστορία της.» – Ντένις Χόπερ (17 Μαΐου του 1936 – 29 Μαΐου του 2010)

Η Τελευταία Ταινία / The Last Movie
Σκηνοθεσία: Ντένις Χόπερ
Σενάριο: Dennis Hopper, Stewart Stern
Πρωταγωνιστούν: Ντένις Χόπερ, Στέλα Γκαρσία, Σάμουελ Φούλερ, Πίτερ Φόντα, Χένρι Τζάγκλομ, Ντιν Στόκγουελ
Διευθυντής Φωτογραφίας: Λάζλο Κόβακς
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Έτος Παραγωγής: 1971