Ο Μπάστερ Κίτον (Buster Keaton: 4 Οκτωβρίου του 1895 – 1 Φεβρουαρίου του 1966), γνωστός κι ως ο «αγέλαστος κωμικός», υπήρξε ένας ηθοποιός και σκηνοθέτης, ο οποίος με το έργο του, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την πορεία και την εξέλιξη της Έβδομης Τέχνης. Με αφορμή την συμπλήρωση 55 χρόνων από τον θάνατό του, ξαναβλέπουμε τον εξαιρετικό «Κινηματογραφιστή» του 1928.

Ο Μπάστερ Κίτον, ενσαρκώνει στην ταινία «Ο Κινηματογραφιστής», τον Λιούκ Σάνον, έναν φωτογράφο, ο οποίος, είναι ερωτευμένος με την Σάλι, μια όμορφη γραμματέα των κινηματογραφικών στούντιο της MGM. Για να καταφέρει να κερδίσει την προσοχή της, ο Λιούκ, αποφασίζει να γίνει cameraman στην εταιρεία που δουλεύει, ώστε να είναι συχνότερα, κοντά της.

Όμως, με την κινηματογραφική κάμερα στα χέρια είναι εντελώς αδέξιος και κάνει συνεχώς λάθη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα. Ό,τι προσπαθεί να κινηματογραφήσει, καταλήγει σε φιάσκο, κι έτσι, αρχίζει να σκέφτεται άλλους τρόπους για να πλησιάσει την Σάλι.

Η χρυσή εποχή του βωβού κινηματογράφου έμελλε να κρατήσει λίγο, όμως το κοινό, πρόλαβε να απολαύσει κάποιους σπουδαίους καλλιτέχνες. Ο Μπάστερ Κίτον υπήρξε ένας εκ αυτών, όντας μία από τις κορυφαίες μορφές του βωβού σινεμά, που όπως λέγεται χαρακτηριστικά, πρόσφερε άφθονο γέλιο στους θεατές, χωρίς ποτέ ο ίδιος να γελάσει, στις ταινίες του.

Έτσι κι εδώ, στο «The Cameraman», ο Μπάστερ Κίτον μπροστά από την κάμερα του συν-σκηνοθέτη Έντουαρντ Σέντγουϊκ, μας προσφέρει μία από τις τελευταίες, ανεπανάληπτες, κωμικές παραστάσεις του. Δυστυχώς, όπως συνέβη με πολλούς επιτυχημένους ηθοποιούς του είδους, όταν ήρθε η εποχή που ο κινηματογράφος απέκτησε φωνή, ο Μπάστερ Κίτον άρχισε να σιωπά. Αυτός που πρόσφερε τόσα στο Σινεμά έφυγε από την ζωή, φτωχός και ξεχασμένος.

Είναι πλέον γνωστό, ότι ο Μπάστερ Κίτον είχε υπογράψει το 1928 μια συμφωνία με την MGM για καλλιτεχνική ελευθερία έναντι χρηματικής ασφάλειας, η οποία αποδείχτηκε καταστροφική για τον ίδιο. Είναι επίσης γνωστό ότι η συμφωνία αυτή κατέστρεψε, εκτός από την καριέρα του, τον γάμο του αλλά και την ψυχική του ηρεμία, για κάποια χρόνια. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται, πως αν εστιάσουμε σε κάποια στιγμιότυπα από τις ταινίες της MGM που απεικονίζουν τον εσωτερικό πόνο του καλλιτέχνη, αυτός είναι που απεικονίζεται και στην πραγματική του ζωή.

Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε σήμερα, ο «Κινηματογραφιστής» είναι η ταινία που ο Μπάστερ Κίτον ένιωθε πιο πιεσμένος από κάθε άλλη φορά. Σαρκαστικό και συνάμα, ειρωνικό το φιλμ, δε σε αφήνει να γελάσεις με την ψυχή σου, αλλά είναι περισσότερο, ένα υπέροχο μείγμα, χαρμολύπης.

Ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Μπάστερ Κίτον, είναι ένας ασήμαντος φωτογράφος του δρόμου, ώσπου κάποια στιγμή βλέπει μέσα από τη μηχανή του μια όμορφη κοπέλα και ο έρωτας τον σημαδεύει κεραυνοβόλα. Όμως η κοπέλα δεν ανταποκρίνεται αρχικά κι ο Μπάστερ συνεχίζει να είναι μόνος. Η Σάλι, η κοπέλα που έχει ερωτευθεί ο πρωταγωνιστής μας, τον βοηθά έστω και άθελα της, να ξεφύγει από την καθημερινότητα της ζωή του.

Όταν ο ήρωας μας, μαθαίνει ότι η Σάλι, είναι γραμματέας σε κινηματογραφική εταιρεία, αγοράζει μια κάμερα και προσπαθεί να γίνει κινηματογραφιστής. Στην προσπάθεια του να την κερδίσει, θα βρεθεί μπλεγμένος σε απίστευτες κωμικοτραγικές καταστάσεις. Αλλά αυτό είναι το σήμα κατατεθέν στο χιούμορ του Κίτον, καθώς είναι ταυτόχρονα πικρό μα και κυνικό.

Αν και ο Κίτον πάντοτε προετοίμαζε επιμελώς τις σκηνές του στις ταινίες, ωστόσο στον «Κινηματογραφιστή» φαίνεται καθαρά, ότι σε κάποιες σκηνές αυτοσχεδιάζει, ιδιαίτερα στη σκηνή με το μπέιζμπολ. Όπως και να έχει όμως, το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για σκηνές ανθολογίας. Άλλο ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του φιλμ είναι τα δραματικά close-up, όπως για παράδειγμα στη σκηνή της θύελλας ή στην σκηνή της πισίνας. Οι σεκάνς αυτές είναι μεν αστείες, όμως η δραματικότητα της αγωνίας, υποβόσκει, σ’ ένα δεύτερο επίπεδο.

Η ταινία, «The Cameraman / Ο Κινηματογραφιστής», είναι ένα από τα τελευταία φιλμ της κλασικής περιόδου του Μπάστερ Κίτον, πριν την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου κι ένα υπέροχο δείγμα γραφής, ενός σπουδαίου καλλιτέχνη.

Ο Κινηματογραφιστής / The Cameraman
Σκηνοθεσία: Εντουαρντ Σέτζγουικ, Μπάστερ Κίτον
Σενάριο: Clyde Bruckman, Mary Orr
Πρωταγωνιστούν: Μπάστερ Κίτον, Μαρσελίν Ντέι, Χάρολντ Γκούντγουιν
Έτος Παραγωγής: 1928
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Διάρκεια: 67 λεπτά