Ο Φρανσουά Τρυφώ, υπήρξε ένας σπουδαίος κριτικός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και σπανιότερα, ηθοποιός του Κινηματογράφου. Παράλληλα αποτέλεσε μία μόνιμη πηγή έμπνευσης για τους συναδέλφους του, αλλά κι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του γαλλικού νέου κύματος. Γεννήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου του 1932 και έφυγε από τη ζωή στις 21 Οκτωβρίου του 1984, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε, αλλά και γράφουμε, για το Σινεμά. Στο συγκεκριμένο αφιέρωμα, παραθέτουμε ένα μικρό βιογραφικό σημείωμα και οκτώ χαρακτηριστικές ταινίες, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Nouvelle Vague.

«Το Σινεμά του αύριο δε θα γίνει από υπαλλήλους της κάμερας, αλλά από καλλιτέχνες για τους οποίους το γύρισμα θα είναι μια περιπέτεια εκπληκτική και παθιασμένη… Το Σινεμά του αύριο, θα είναι μία ερωτική πράξη.» – Φρανσουά Τρυφώ / Francois Truffaut

Γεννημένος στις 6 Φεβρουαρίου του 1932, ο Φρανσουά Τρυφώ από νωρίς εκδηλώνει την αγάπη του για την Έβδομη Τέχνη. Με τη βοήθεια του θεωρητικού του κινηματογράφου Αντρέ Μπαζέν, άρχισε να γράφει κριτικές στο θρυλικό περιοδικό Cahiers du cinema. Εκεί, μαζί με άλλους σπουδαίους συναδέλφους του, άνοιξαν τον δρόμο για το νέο κύμα και έναν μη εμπορικό κινηματογράφο.

Με την μικρού μήκους ταινία του Les Mistons (1958), με θέμα την σεξουαλική αφύπνιση μιας ομάδας νεαρών, έθεσε στην πράξη τις θεωρίες του, τις οποίες συνέχισε στην ημιαυτοβιογραφική, πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Τα 400 Χτυπήματα» (Les Quatres Cents Coups – 1959). Μία γεμάτη ειλικρίνεια αλλά και ποίηση ταινία, που κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, κάτι που τον καθιέρωσε από νωρίς, ως έναν από τους πλέον σημαντικούς εκφραστές του πρωτοεμφανιζόμενου νέου κύματος (Nouvelle Vague).

Ακολούθησαν οι ταινίες «Πυροβολείτε τον Πιανίστα» (Tirez sur le pianiste – 1960), αναφορά αλλά και ανατροπή των γκανγκστερικών ταινιών, «Απολαύστε το Κορμί μου» (Jules et Jim – 1961) γύρω από τις ιδιόμορφες σχέσεις ενός ερωτικού τριγώνου, «Φαρενάιτ 451» (Fahrenheit 451 – 1966), εξαιρετική μεταφορά στην οθόνη του βιβλίου επιστημονικής φαντασίας του Ρέι Μπράντμπερι, που ο Τρυφώ γύρισε στην Αγγλία, «Η Νύφη Φορούσε Μαύρα» (La mariée etait en noir – 1967), μία παραλλαγή του αμερικανικού φιλμ νουάρ. Ταινίες που επέβαλαν τον Τρυφώ ως έναν ξεχωριστό και εντελώς πρωτότυπο δημιουργό.

H θητεία του στο περιοδικό Cahiers Du Cinema, του προσέφερε το πιο σημαντικό στοιχείο, την κινηματογραφοφιλία. Όχι τόσο ως ένας εκλεκτικός θεατής ή ένας ψυχρός κριτής, αλλά κυρίως ως ένας εραστής ενός κινηματογράφου χωρίς όρια και σύνορα. Για τον Τρυφώ η Κινηματογραφική Αίθουσα είναι ένας μαγικός τόπος όπου τα προσωπικά οράματα ενσαρκώνονται και αποτυπώνονται μέσα από τις οδύνες και τις λύπες της καθημερινότητας. Ο Τρυφώ ως σκηνοθέτης επέλεξε έναν δρόμο που περισσότερο δοξάζει αυτές τις τελετουργίες της κινηματογραφικής αίθουσας και λιγότερο την στοχαστική φύση του κινηματογράφου, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο Σινεμά του έτερου κορυφαίου του νέου κύματος, του Ζαν Λυκ Γκοντάρ.

Το ιδιαίτερο ύφος του Τρυφώ δεν δυναστεύει την αφήγηση, δεν της επιβάλλεται, αλλά αντίθετα αφήνει χώρο για να κινηθούν και να αναπνεύσουν τα φιλμικά πρόσωπα. Καθώς η ιστορία παραμένει ένας ακρογωνιαίος λίθος της μυθοπλασίας, ο κινηματογραφικός φακός παρακολουθεί τα πρόσωπα με καθαρό βλέμμα, απαλλαγμένο από τις όποιες πολιτικές ή ψυχαναλυτικές παρεμβολές που ταλανίζουν το έργο άλλων σκηνοθετών της εποχής.

Μαγεμένος από την τελετουργία της σκηνοθεσίας, ο Τρυφώ εμμένει σχεδόν πεισματικά προσκολλημένος, σε όλες σχεδόν τις ταινίες του, στην απόλαυση της αφήγησης. Αναζητά την γοητεία των προσώπων, επικεντρώνεται στις εντάσεις του διαλόγου, προσαρμόζει το κινηματογραφικό κάδρο στις διαστάσεις του ανθρώπινου προσώπου. Αυτά είναι και κάποια από τα στοιχεία που προσδιορίζουν την μαγεία των κινηματογραφικών του εικόνων.

Τα 400 Χτυπήματα / Les Quatre Cents Coups / The 400 Blows
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: François Truffaut (scenario), Marcel Moussy (adaptation)
Πρωταγωνιστούν: Ζαν-Πιερ Λεό, Αλμπέρ Ρεμί, Κλερ Μοριέ, Γκάι Ντεκομπλέ, Πατρίκ Οφέι, Ντανιέλ Κοτιέ, Ζορζέτ Φλαμάτ, Φρανσουά Νοσέρ
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1959
Διάρκεια: 99 λεπτά

Τον Μάιο του 1959, στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, πραγματοποιείται η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας «Τα 400 Χτυπήματα». Πρόκειται για το σκηνοθετικό ντεμπούτο του σπουδαίου Γάλλου σκηνοθέτη, Φρανσουά Τρυφώ και ταυτόχρονα, ένα από τα φιλμ που θα οριοθετήσουν την πορεία και την εξέλιξη της Νουβέλ Βαγκ.

Ο Αντουάν Ντουανέλ είναι ένα παιδί δεκατριών χρονών, το οποίο ζει στο Παρίσι, με τους δικούς του. Η αδιαφορία των γονιών απέναντί του, αλλά και η αυταρχική συμπεριφορά των καθηγητών του στο σχολείο, προκαλεί στον Αντουάν μια μόνιμη τάση φυγής και απόδρασης από το καταπιεστικό σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον. Έτσι, μετά από πολλές περιπέτειες, ανάμεσα στις οποίες και ο εγκλεισμός του στο αναμορφωτήριο, ο μικρός μας ήρωας, κατορθώνει να φτάσει στην ελευθερία της θάλασσας, που είναι και το κρυφό του όνειρο.

Ο κριτικός κινηματογράφου Φρανσουά Τρυφώ, περνά για πρώτη φορά πίσω από την κάμερα και πραγματοποιεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, με μία αγαπημένη ταινία. Μαγεμένος από την τελετουργία της σκοτεινής αίθουσας ο Τρυφώ εμμένει πεισματικά προσκολλημένος, σ’ όλες τις ταινίες του, στην απόλαυση της αφήγησης.

Στο υπέδαφος της ταινίας υπάρχει έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, καθώς πολλές από τις περιπέτειες του μικρού Αντουάν (έξοχα ερμηνευμένος από τον Ζαν Πιερ Λεό – alter ego του σκηνοθέτη) είναι προσωπικά βιώματα του Τρυφώ, ο οποίος πράγματι, σε αυτήν την ηλικία κατέληξε στο αναμορφωτήριο, από όπου τον έσωσε ο σπουδαίος θεωρητικός και συνιδρυτής των Cahiers du Cinéma, Αντρέ Μπαζέν, στη μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένη η ταινία.

Ο συνοδοιπόρος και για χρόνια φίλος, του Τρυφώ, ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ είχε γράψει: «Τα «400 Χτυπήματα» είναι το πιο περήφανο, το πιο πεισματάρικο, το πιο ξεροκέφαλο, με άλλα λόγια, το πιο ελεύθερο φιλμ του κόσμου». Η ταινία, απέσπασε το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών το 1959, ενώ ήταν και Υποψήφια για το Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου.

Η ταινία αυτή θεωρείται το πρώτο δείγμα του κινήματος της Nouvelle Vague – το «Νέο Κύμα» του Γαλλικού Κινηματογράφου – αν και υπάρχουν πολλές ενστάσεις, μιας και ταινίες όπως το «La Point Courte» (1955) της Ανιές Βαρντά και το «Le Beau Serge» (1958) του Κλωντ Σαμπρόλ είναι προγενέστερες της. Τα «400 Χτυπήματα» αφηγούνται την ιστορία ενός ευαίσθητου και ευάλωτου παιδιού, που ζει και μεγαλώνει σε έναν στενόμυαλο, μικρόψυχο και εν τέλει εχθρικό κόσμο.

Ζυλ και Τζιμ / Jules and Jim / Jules et Jim
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: Henri-Pierre Roché (novel), François Truffaut (adaptation), Jean Gruault (adaptation)
Πρωταγωνιστούν: Ζαν Μορό, Όσκαρ Βέρνερ, Ανρί Σερ, Μαρί Ντιμπουά
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1962
Διάρκεια: 105 λεπτά

Το 1962, ο Φρανσουά Τρυφώ παρουσιάζει την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του – είχαν προηγηθεί τα «400 Χτυπήματα» και το «Πυροβολήστε τον Πιανίστα» – μεταφέροντας στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Henri-Pierre Roché, «Ζυλ και Τζιμ» με πρωταγωνίστρια την εξαιρετική Ζαν Μορό.

Ο Ζιλ και ο Τζιμ, δυο ευαίσθητοι διανοούμενοι, συναντιούνται στο Παρίσι του 1914. Ερωτεύονται την ίδια γυναίκα, η οποία αν και παντρεύεται τον Τζιμ έχει ως εραστή της, τον Ζιλ. Ο πόλεμος που ξεσπά τους χωρίζει. Όταν ξανασυναντιούνται αργότερα, αυτός ο έρωτας για τρεις θα καταλήξει σε τραγωδία. Ένα υπέροχο δείγμα γραφής της γαλλικής νουβέλ βαγκ.

Ένας θρυλικός ρόλος για τη Ζαν Μορό / Jeanne Moreau, το ρεφρέν του τραγουδιού «Tourbillon de la vie» που βρίσκεται στο θυμικό όλων, μια ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου ανάμεσα στον Jules, τον Jim και την Catherine, η οποία θα μείνει για πάντα αποτυπωμένη στην κινηματογραφική ιστορία.

Φαρενάιτ 451 / Fahrenheit 451
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: Φρανσουά Τρυφώ και Jean-Louis Richard, βασισμένο στο βιβλίο του Ρέι Μπράντμπερι
Πρωταγωνιστές: Όσκαρ Βέρνερ, Τζούλι Κρίστι
Μουσική: Μπέρναρντ Χέρμαν
Φωτογραφία: Νίκολας Ρόουγκ
Μοντάζ: Thom Noble
Χώρα Παραγωγής: Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1966
Διάρκεια: 112 λεπτά

Σε έναν κόσμο απροσδιόριστο χωροχρονικά, στο εγγύς μέλλον, ο πυροσβέστης Μόνταγκ βάζει φωτιά αντί να τη σβήνει. Καίει τα βιβλία (ο τίτλος αφορά την απαιτούμενη θερμοκρασία καύσης), γιατί στην εν λόγω κοινωνία απαγορεύεται η ανάγνωση και η κατοχή βιβλίων. Κάποια μέρα όμως, γοητευμένος από αυτό που καταστρέφει, υποκύπτει και ο ίδιος στη μαγεία της ανάγνωσης και όταν τον ανακαλύπτουν αναγκάζεται να καταφύγει στα δάση, όπου ζουν οι παράνομοι βιβλιόφιλοι, έχοντας μάθει τα αγαπημένα τους βιβλία απέξω, για να μπορέσουν έτσι να τα διασώσουν και να τα μεταδώσουν στις επόμενες γενιές.

Βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Ρέυ Μπράντμπερυ, η ταινία αυτή είναι η πρώτη έγχρωμη του Φρανσουά Τρυφώ και ταυτόχρονα η πρώτη του μεγάλη παραγωγή και σε αγγλική ομιλούσα. Το θέμα της είναι η αγάπη για τα βιβλία, η εξαφάνιση των οποίων σημαίνει τον αφανισμό της ιστορικής μνήμης, την απουσία κάθε μελλοντικού χρονικού ορίζοντα και το βάλτωμα της κοινωνίας σε ένα αιώνιο παρόν-κόλαση, όπου τα πάντα θα είναι ομοιόμορφα και απολύτως ελεγχόμενα, αφού κανείς δεν θα θυμάται τίποτα.

Έξυπνα, ο Τρυφώ αποκλείει τα εφέ που χρησιμοποιούνται συνήθως στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αποφεύγει τις συμβάσεις και τους κοινούς τόπους του είδους, παρουσιάζοντας μία ταινία με πολιτική θέση και περιεχόμενο, στην οποία αρκεί η ανάγνωση του Ντέιβιντ Κόπερφιλντ από τον πυρομανή – πυροσβέστη Μόνταγκ, για να γκρεμιστεί ένας ζοφερός κόσμος. Έξοχη η πανέμορφη Τζούλι Κρίστι στον διπλό της ρόλο.

Πρόκειται για μια ταινία παράξενη, κάπως ψυχρή παρά τον καυτό τίτλο της αλλά σοβαρή στον προβληματισμό της όσον αφορά τους κινδύνους που απειλούν την ανθρωπότητα από την εξαφάνιση του γραπτού λόγου, την επιβολή της εικόνας και την κατευθυνόμενη ενημέρωση από την τηλεόραση. Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Βενετίας του 1966 και Υποψηφιότητα της Τζούλι Κρίστι για καλύτερη γυναικεία ερμηνεία στα BAFTA το 1967.

Η Νύφη Φορούσε Μαύρα La mariée était en noir / The Bride Wore Black
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τριφό
Σενάριο: Φρανσουά Τριφό, Ζαν – Λουί Ρισάρ
Πρωταγωνιστούν: Ζαν Μορό, Μισέλ Μπουκέ, Ζαν-Κλοντ Μπριαλί
Φωτογραφία: Ραούλ Κουτάρ
Μοντάζ: Κλοντίν Μπουσέ
Μουσική: Μπέρναρντ Χέρμαν
Έτος Παραγωγής: 1968
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 107 λεπτά

Η Τζούλυ, τη μέρα του γάμου της, βγαίνοντας νύφη από την εκκλησία, βλέπει τον άντρα της να πέφτει νεκρός από πυροβολισμούς. Συντετριμμένη, παραδίδεται ολοκληρωτικά στην παράνοια της εκδίκησης και το μόνο πράγμα που θα την απασχολήσει είναι να ανακαλύψει τους δολοφόνους του άντρα της και να τους εξοντώσει. Η γυναίκα θα μεταμορφωθεί σε «άγγελο θανάτου» και μεθοδική, κυνική, αλλά και απόλυτα συγκεντρωμένη στο στόχο της, θα βάλει σε εφαρμογή ένα μακάβριο σχέδιο εκδίκησης, που θα το φέρει εις πέρας μέχρι τέλους. Όταν λοιπόν τους ανακαλύπτει, επιλέγει διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και εκτέλεσης για τον καθένα και το ερώτημα παύει να είναι ποιος θα είναι ο επόμενος, αλλά με ποιον τρόπο θα πεθάνει.

Πρόκειται για μία από τις πιο σκοτεινές ταινίες του Φρανσουά Τρυφώ κι ένας φόρος τιμής στον «δάσκαλο» Άλφρεντ Χίτσκοκ. Η ταινία είναι γυρισμένη με τον τρόπο και τη μέθοδο του μετρ του σασπένς, γεμάτη με σινεφιλικές αναφορές, σε νουάρ ύφος και με στοιχεία μαύρης κωμωδίας. Η φωτογραφία του Ραούλ Κουτάρ είναι εξαιρετική, ενώ η μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν (σταθερού συνεργάτη του Χίτσκοκ) συμβάλλει τα μέγιστα στην ατμόσφαιρα της ταινίας. Το σενάριο γραμμένο από τον σκηνοθέτη σε συνεργασία με τον Ζαν- Λουί Ρισάρ, είναι βασισμένο στο ομότιτλο pulp αστυνομικό μυθιστόρημα του Αμερικανού, Γουίλιαμ Άιρις, (ψευδώνυμο του Κορνέλ Γούλριτς) που ενέπνευσε τον Τρυφώ και για τη μεθεπομένη ταινία του, την «Σειρήνα του Μισισιπή» (1969). Εκπληκτική η ερμηνεία της θεσπέσιας Ζαν Μορώ στον ρόλο της γυναίκας – αράχνης.

Η Σειρήνα Του Μισσισιπή / La Sirène du Mississipi / Mississippi Mermaid
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: Φρανσουά Τρυφώ
Πρωταγωνιστούν: Ζαν Πολ Μπέλμοντο, Κατρίν Ντενέβ, Μισέλ Μπουκέ
Φωτογραφία: Ντενίς Κλερβάλ
Μοντάζ: Ανιές Γκιγιεμό
Μουσική: Αντουάν Ντουαμέλ
Έτος Παραγωγής: 1969
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 123 λεπτά

Το 1969 ο Φρανσουά Τρυφώ μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Κόρνελ Γούλριτς (υπογεγραμμένο με το ψευδώνυμο Γουίλιαμ Άιρις), «Βαλς στα Σκοτάδια». Στο πλευρό του έχει δύο σπουδαίους Γάλλους ηθοποιούς, τον εμβληματικό Ζαν-Πολ Μπελμοντό, και την γοητευτική Κατρίν Ντενέβ, οι οποίοι συναντιόνται για μία και μοναδική φορά σε μία αξιόλογη κινηματογραφική ιστορία, με άμεσες και έμμεσες αναφορές, από τον «Δεσμώτη του Ιλίγγου» (1958) του Άλφρεντ Χίτσκοκ, μέχρι το «Τζόνι Γκιτάρ» (1954) του Νίκολας Ρέι.

Ο Λουί (Ζαν-Πολ Μπελμοντό) είναι ένας πλούσιος ιδιοκτήτης καπνοφυτειών στο τροπικό νησί Reunion. Αποφασίζει να παντρευτεί δι’ αλληλογραφίας τη Ζουλί. Η γυναίκα όμως που εμφανίζεται είναι διαφορετική από εκείνη της φωτογραφίας. Ο Λουί δεν πτοείται και τελικά την παντρεύεται. Σύντομα όμως η γυναίκα (Κατρίν Ντενέβ) θα εξαφανιστεί παίρνοντας μαζί της και τα χρήματα του Λουί. Οι έρευνες των ιδιωτικών ντετέκτιβ δεν έχουν αποτέλεσμα κι έτσι ο Λουί αποφασίζει να την αναζητήσει ο ίδιος. Τότε, θα κλιμακωθούν οι εξελίξεις, τα αστυνομικά μυστήρια και η λύση θα δοθεί με το ταξίδι του στην Ευρώπη.

Το φιλμ «Η Σειρήνα Του Μισσισιπή», αποτελεί την όγδοη μεγάλου μήκους δημιουργία, ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία της Έβδομης Τέχνης. Έχουν ήδη προηγηθεί σπουδαίες ταινίες, όπως «Τα 400 Χτυπήματα» του 1959 (σκηνοθετικό ντεμπούτο), το «Ζυλ και Τζιμ» του 1961, το «Φαρενάιτ 451» του 1965 και βέβαια το φιλμ, «Η Νύφη Φορούσε Μαύρα» του 1968, επίσης βασισμένο σε μυθιστόρημα του Κόρνελ Γούλριτς, ο οποίος συχνά πυκνά υπέγραφε με το ψευδώνυμο Γουίλιαμ Άιρις.

Θαυμαστής του Άλφρεντ Χίτσκοκ, αλλά και σπουδαίος μελετητής του έργου του, ο Τρυφώ μας παρουσιάζει μέσα από τη «Σειρήνα Του Μισσισιπή», μία δικιά του μοναδική οπτική στις ταινίες του συγκεκριμένου είδους, συνδυάζοντας το μυστήριο με την περιπέτεια και τον ρομαντισμό, με φόντο το κλασσικό φιλμ του μετρ του σασπένς, «Δεσμώτης του Ιλίγγου» (1958), με την Κιμ Νόβακ και τον Τζέιμς Στιούαρτ, στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Ο Τρυφώ έχει τη διορατικότητα να επιλέξει για το πρωταγωνιστικό δίδυμό του, δύο από τους πιο ταλαντούχους Γάλλους ηθοποιούς της εποχής εκείνης. Τον εντυπωσιακό Ζαν-Πολ Μπελμοντό και την γοητευτική, Κατρίν Ντενέβ. Το 1969, ο Μπελμοντό είναι ήδη ένας καταξιωμένος ηθοποιός, έχοντας πρωταγωνιστήσει στα αριστούργημα του Jean-Luc Godard, «A bout de souffle» (1960) και «Pierrot le Fou» (1965), αλλά και στο φιλμ, «Two Women» (1960) του Vittorio De Sica, με την Sophia Loren.

Αλλά και η Κατρίν Ντενέβ – ίσως η κορυφαία εν ζωή ηθοποιός, τόσο του γαλλικού όσο και του παγκόσμιου κινηματογράφου – έχει προλάβει να δώσει σπουδαία δείγματα γραφής, πρωταγωνιστώντας σε διαχρονικές δημιουργίες, όπως το «Les parapluies de Cherbourg» (1964) του Jacques Demy, το αγαπημένο «Repulsion» (1965) του Roman Polanski και το μοναδικό «Belle de Jour» (1967) του Luis Bunuel.

Η ιδιόρρυθμη «χημεία» των αντιθέτων που παράγεται από τη σχέση Μπελμοντό – Ντενέβ, είναι ο κινητήριος μοχλός του φιλμ «Η Σειρήνα Του Μισσισιπή». Ο ρυθμός καθοδηγείται επιδέξια με τη δεξιοτεχνική σκηνοθεσία του Τρυφώ. Με σταδιακή κλιμάκωση της ίντριγκας, αλλά και με την σεμιναριακή αξιοποίηση των κανόνων του νουάρ, μέσα από αξιομνημόνευτους μονολόγους – ειδικά του Μπελμοντό – ο Γάλλος σκηνοθέτης μας χαρίζει απλόχερα ένα υπέροχο δείγμα της κινηματογραφικής του ιδιοφυΐας.

Τέλος αξίζει να σημειώσουμε ότι η ταινία «Η Σειρήνα Του Μισσισιπή», αποτελεί την πρώτη συνεργασία του Φρανσουά Τρυφώ και της Κατρίν Ντενέβ. Οι δυο τους θα ζήσουν μία θυελλώδη σχέση, ενώ το 1980 θα ξανασυναντηθούν και πάλι στην ταινία, «The Last Metro», κερδίζοντας μία Υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Το Τελευταίο Μετρό / The Last Metro / Le Dernier Métro
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ / François Truffaut
Σενάριο: François Truffaut, Suzanne Schiffman, Jean-Claude Grumberg
Ηθοποιοί: Κατρίν Ντενέβ / Catherine Deneuve, Ζεράρ Ντεπαρντιέ / Gérard Depardieu, Jean Poiret, Heinz Bennent
Χώρα: Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1980
Διάρκεια Παραγωγής: 131 λεπτά

Το 1980, ο Τρυφώ σκηνοθετεί δύο από τους σημαντικότερους συμπατριώτες του ηθοποιούς. Η Κατρίν Ντενέβ και ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ επιβιβάζονται στο «Τελευταίο Μετρό» σε μία ταινία που αποτελεί παράλληλα και την πιο επιτυχημένη εμπορικά δημιουργία του Γάλλου δημιουργού.

Παρίσι, Φθινόπωρο 1942. Στο θέατρο της Μονμάρτης προσλαμβάνεται ως πρωταγωνιστής ο Μπερνάρ Γκρανζέ και αρχίζουν οι πρόβες ενός καινούριου έργου με τίτλο «Οι εξαφανισμένοι». Η Μάριον, διάσημη ηθοποιός του γαλλικού μπουλβάρ, διευθύνει μόνη της το θέατρο του Εβραίου συζύγου της Λούκα Στάινερ, ο οποίος είναι εξαφανισμένος για τις αρχές Κατοχής.

Στην πραγματικότητα όμως, είναι κρυμμένος στο υπόγειο του θεάτρου, δίνοντας από κει τις σκηνοθετικές οδηγίες για το ανέβασμα των παραστάσεων, οι οποίες τελειώνουν πριν περάσει το τελευταίο μετρό. Η εμφάνιση του νέου και προικισμένου ηθοποιού Μπερνάρ, αναστατώνει συναισθηματικά την Μάριον και οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες.

Το βραβευμένο με δέκα Σεζάρ (τα αντίστοιχα γαλλικά Όσκαρ) «Τελευταίο Μετρό», είναι μαζί με την «Αμερικανική Νύχτα», η πιο επιτυχημένη εμπορικά ταινία του Φρανσουά Τρυφώ. Δεν πρόκειται για μια ταινία για την εποχή της Κατοχής στη Γαλλία (παρόλο που υπάρχουν άμεσες αναφορές, ακόμα και σε υπαρκτά πρόσωπα εκείνης της περιόδου, όπως ο αντισημίτης θεατρικός κριτικός Νταξιά), αλλά για την πολύπλοκη σχέση ανάμεσα στο θέατρο και τη ζωή.

Οι ίντριγκες της θεατρικής σκηνής και των παρασκηνίων γίνονται μια μεταφορά της πραγματικής ζωής, το σκηνικό ενός παιχνιδιού όπου διαπλέκεται η μικρή και η μεγάλη Ιστορία, η παρουσία με την απουσία, το κρυφό με το φανερό και φυσικά ο έρωτας, που στήνει τον αόρατο συναισθηματικό ιστό της ταινίας.

Έχοντας στο κεντρικό πρωταγωνιστικό δίδυμο τους Κατρίν Ντενέβ και Ζεράρ Ντεπαρντιέ, αλλά και τη θαυμάσια, «πνιγμένη» φωτογραφία του σπουδαίου Νέστορ Άλμεντρος, η ταινία αποτελεί μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του Τρυφώ. Για την ιστορία, αξίζει να σημειώσουμε ότι το «Τελευταίο Μετρό» (The Last Metro / Le Dernier Métro) του Φρανσουά Τρυφώ, ήταν Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα και Όσκαρ, Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Η Γυναίκα της Διπλανής Πόρτας / La femme d’à côté / The Woman Next Door
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: François Truffaut, Suzanne Schiffman, Jean Aurel
Πρωταγωνιστούν: Φανί Αρντάν, Ζεράρ Ντεπαρντιέ
Φωτογραφία: Γουίλιαμ Λουμπτσάνσκυ
Μουσική: Ζωρζ Ντελερί
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1981
Διάρκεια: 106 λεπτά

Η μαντάμ Ζουβ, ιδιοκτήτρια του τένις κλαμπ Γαλλικής επαρχίας, μας διηγείται μια τραγική ιστορία πάθους, που γνωρίζει μόνο εκείνη. Δύο πρώην εραστές ο Μπερνάρ (Ζεράρ Ντεπαρντιέ) και η Ματίλντ (Φανί Αρντάν), συναντιούνται ξανά τυχαία όταν μετακομίζουν στην ίδια γειτονιά. Εκείνος, είναι εκπαιδευτής οδηγών πετρελαιοφόρων και ζει ευτυχισμένος με τη γυναίκα του Αρλέτ (Michèle Baumgartner) και τον μικρό τους γιο Τόμας (Olivier Becquaert). Μια μέρα, ένα νιόπαντρο ζευγάρι, ο Φιλίπ (Henri Garcin) και η Ματίλντ νοικιάζουν το διπλανό σπίτι.

Αυτή η ξαφνική επανένωση του πρώην ζευγαριού, που διατηρεί μυστική τη γνωριμία του, έχει σαν αποτέλεσμα την αναζωπύρωση της σχέσης τους. Μια σχέση εξεζητημένη και ακραία, που ισορροπεί μεταξύ αγάπης και μίσους και κρύβει ένα ένοχο και θυελλώδες παρελθόν. Μια διεισδυτική σπουδή στις ανθρώπινες σχέσεις και τον έρωτα, από τον δάσκαλο του είδους.

Η γοητευτική «Γυναίκα της Διπλανής Πόρτας», σε σκηνοθεσία και σενάριο του Φρανσουά Τρυφώ, αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές δημιουργίες του καταξιωμένου σκηνοθέτη. Πρόκειται για μία από τις πιο δημοφιλείς και αισθησιακές ερωτικές ιστορίες του Κινηματογράφου. Ο Γάλλος δημιουργός, όντας θαυμαστής του Άλφρεντ Χίτσκοκ, χρησιμοποιεί εδώ αρκετά στοιχεία, όπως η ενοχή και το πάθος, αποτίοντας έμμεσα φόρο τιμής στο Σινεμά του σασπένς.

Υποψήφια για δύο βραβεία Ζέζαρ το 1982 η «Γυναίκα της Διπλανής Πόρτας» (The Woman Next Door / La femme d’à côté – 1981), αγαπήθηκε ιδιαίτερα τόσο από το κοινό, όσο και από τον δημιουργό της, ο οποίος εδώ συνεργάστηκε για πρώτη φόρα με την Φανύ Αρντάν, την μέλλουσα γυναίκα του. Η έμπνευση γι’ αυτή την ερωτική ιστορία προήλθε από την τυχαία συνάντηση των δύο πρωταγωνιστών Αρντάν και Ντεπαρντιέ στα γαλλικά βραβεία Ζέζαρ. Εκεί ο σκηνοθέτης τους είδε να στέκονται δίπλα δίπλα και αποφάσισε να γράψει το σενάριο της συγκεκριμένης ταινίας.

Ο Τρυφώ για άλλη μια φορά τοποθετεί τις ερωτικές σχέσεις στο μικροσκόπιο για να αναδείξει τον παραλογισμό και την περιπλοκότητά τους κάτω από την κατά τ’ άλλα φυσιολογική επιφάνεια. Η καταπληκτική φωτογραφία του Γουίλιαμ Λουμπτσάνσκυ και η αινιγματική μουσική του Ζωρζ Ντελερί («1900», Μπερτολούτσι) συνθέτουν ένα χιτσκοκικό σύμπαν, ακριβώς όπως το φαντάστηκε ο Γάλλος σκηνοθέτης.

Οπωσδήποτε την Κυριακή / Vivement Dimanche! / Confidentially Yours
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: Francois Truffaut, Suzanne Schiffma, Jean Aurel, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Charles Williams
Ηθοποιοί: Fanny Ardant, Jean-Louis Trintignant, Jean-Pierre Kalfon
Διεύθυνση φωτογραφίας: Nestor Almendros
Μοντάζ: Martine Barraque
Μουσική: Georges Delerue
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1983
Διάρκεια: 111 λεπτά

Ο Ζυλιέν, κτηματομεσίτης στο επάγγελμα, είναι ο βασικός ύποπτος για το φόνο της γυναίκας του Μαρί-Κριστίν και του εραστή της Ζακ. Η πρώην γραμματέας του Μπάρμπαρα, η οποία είναι ερωτευμένη μαζί του, τον κρύβει στο υπόγειο του γραφείου του και αρχίζει τις έρευνες για να βρει τον πραγματικό δολοφόνο και να αποδείξει την αθωότητά του.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς σκοτώνονται μια ταμίας κινηματογράφου και ο μάνατζερ ενός οίκου ανοχής, που έχει σαν βιτρίνα ένα νυχτερινό κέντρο. Τελικά, η Μπάρμπαρα στήνοντας ένα επικίνδυνο παιχνίδι, με την βοήθεια του Λαμπλάς, ντετέκτιβ παλαιάς σχολής, αλλά και του επιθεωρητή Σαντελί, καταφέρνει να ανακαλύψει τον ένοχο.

Στο κύκνειο άσμα του ο Φρανσουά Τρυφώ, μέγας γνώστης και θαυμαστής του φιλμ νουάρ, αποδίδει με μεγάλη αφηγηματική άνεση, σινεφίλ διάθεση και ειρωνικό βλέμμα το ύφος και το πνεύμα ενός κινηματογραφικού είδους, την μεγάλη αξία του οποίου ανέδειξαν οι δημιουργοί της nouvelle vague, ως κινηματογραφικοί κριτικοί στα Cahiers du Cinéma. ΄Έξοχη η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Νέστορ Άλμεντρος, συμβάλλει τα μέγιστα στην νουάρ ατμόσφαιρα της ταινίας και θαυμάσιοι στους κεντρικούς ρόλους η Φανί Αρντάν και ο Ζαν-Λουί Τρεντινιάν.

Ο Φρανσουά Τρυφώ, υπήρξε ένας από τους βασικούς υπεύθυνους τόσο για τον τρόπο που βλέπουμε, όσο και για τον τρόπο που γράφουμε για το Σινεμά. Ο «αιώνιος έφηβος» της Έβδομης Τέχνης, μπορεί να μην βρίσκεται πια μαζί μας, αλλά όντας ένας σκηνοθέτης που βιώνει διαρκώς και με έντονο τρόπο την κατάληξη της κινηματογραφικής πράξης, θα ταξιδεύει για πάντα δίπλα μας, μέσα από τις τελετουργίες και τη μαγεία της σκοτεινής αίθουσας.